NAUKOWY WIELKI SŁOWNIK ŚLĄSKO-POLSKI
Na temat Covid, który dopadł mnie w listopadzie wypowiedziałem się w filmie
opracował dr
Geniusz - tłumacz przysięgły języka śląskiego |
|||
Słownik nie zawiera słów łatwo zrozumiałych w których nastąpiła zamiana samogłosek a, e, np. biały na bioły, zegar na zygor, itp. Ewidentnie obcojęzycznych (aszynbecher - popielniczka) - niemiecki Aschenbecher. Zawiera za to liczne przykłady zastosowanie zamieszczonych słów.
Propozycje i uwagi proszę przesyłać na adres: eugenes@kucza.pl
|
|||
A
abfale - resztki "wyciep te abfale do hasioka" abo - albo ańfachowy - przeciętny, nie wart uwagi "ańfachowy mosz tyn bysztek" amlary - czereśnie ancug - garnitur "oblycz cały ancug - kabot i westa, a nie yno galoty" apluzyna - pomarańcza autobana - autostrada
|
|||
B
babuć - prosiak "ida nafutrować babucie" bachraty - gruby bajtel - dziecko "musza zostać w chałupie bajtli pilnować" bajs - kęs np. chleba, kiełbasy bajsnyć - ugryźć, także użądlić "osa mie bajsła" bajtel - małe dziecko bajzel - bałagan, niepożądek "ale sam mosz bajzel, chyć sie roboty" bakać - pracować - palić papierosy, fajkę bal - piłka "kopni tyn bal" bana - pociąg, także dworzec kolejowy bandmas - miara krawiecka beczeć - płakać "nie becz" beksa - osobą płaczliwa bigiel - wieszak biglować - prasować biksa - puszka (najczęściej metalowa) binder - krawat bojtel - mniejszy worek, sak bojtlik - portfel (raczej mniejszy) "schowej piniondze do bojtlika i mocno trzimej" bonbon - cukierek bonclok lub bunclok - duże ciężkie naczynie z glinianki bontek - rozporek boroczek - osoba godna pożałowania broki - śrut do wiatrówki "dowej broki, poszczylomy do tarcze" bryle - okulary butel - hałas butlować - hałsować byfyj - kredens byndale - pedały rowerowe "noga mu obkielzła z byndale i nogawica wlazła do kiety" byrna - żarówka bysztek - komplet sztućcy
|
|||
cera - córka chlastać - spoliczkować "jak ci chlasna w pysk", - powiedzieć coś bezmyślnie "aleś chasnoł, że aż w boki poszło" chrobok - robak ciaprać - brudzić "aleś tu naciaproł" ciapraka - błoto, coś brudnego "musioł żeś wlyść do tej ciapraki? kaj mosz oczy?" ciepać - rzucać, podać coć "ciepni mi bal przez płot" ciupać - rąbać np. drzewo "ciupej te klocki, yno se palca nie uciupej" ciść - pchać "pociś ze zadku, a jo byda ciongnoł to razym domy rady" - iść "ciś po piwo bo sklep zawrzom" colsztok - miara stolarska cufal - przypadek "to, że z tak daleka cylnoł do bramki to czysty cufal" cug - lokomotywa, także cały skład pociągu - ciąg powietrza w kominie cweki - pineski "wiercisz sie jakbyś na cwekach siedzioł" cyferblat - tarcza zegara cyganić - kłamać cygon - kłamca cylować - celować, przymierzać się (np. do strzału) cylnyć - trafić
|
|||
ćmi się - ściemnia się "trza się kulać bo się ćmi" ćwikla - burak pastewny
|
|||
deka - koc "pszykryj go dekom bo szczyrko zymbami" dekiel - przykrywka na garnek - potocznie głowa "bije ci do dekla" durch - cały czas dyć - przecież dynko - pokrywka "przykryj tyn gornek dynkiem bo muchy wlecom" dziołcha - dziewczyna
|
|||
elwer - rzut karny
|
|||
fajla - większy pilnik (nie do paznokci) fajrant - koniec pracy, zmiany familoki - osiedle, bloki mieszkalne "sprzedoł ojcowizna i poszoł miyszkać na fimiloki" fana - flaga fandzolić - gadać od rzeczy fara - probostwo farorz - proboszcz "nie wiym po co ta młodo wdowa chodzi kożdy dziyń do farorza?" fedra - sprężyna fet - smalec fertich - koniec, gotowe "jeszcze jedna deska i fertich" flance - sadzonki flancować - sadzić sadzonki flinta - strzelba fojera - ognisko "fajno pogoda to dzisio robiymy fojera, yno trza woszt kupić" fojercojg - zapalniczka forchangi - zasłony frelka - ładna dziewczyna fulać - gadać bzdury "fulosz jak mulosz, a malty ni mosz" furgać - fruwać, także bywać tu i tam "czały czas kaś furgosz - sztyjc cie ni ma" fusekle - skarpety "zmiyń fusekle bo jedzie jak z gulaka" futer - pokarm dla zwierząt, pasza - zmyślone opowieści, kłamstwa "nie wciskej mi tego futru" futrować - karmić zwierzęta "ida nafutrować króliki" fyrlać - mieszać (ręcznie) fyrzichy (wym. fyr zichy) - brzoskwinie "ońskigo roku obrodziyły fyrzichi"
|
|||
galan - narzeczony, także adorator "piykno frelka to szybko galana znojdzie" galet - galareta galoty - spodnie gańba - wstyd gardina - firana gardinsztanga - karnisz gebis - sztuczna szczęka "tak mie dyntysta załatwioł, że teraz mom gebis" gelynder - poręcz genał - dokładnie geszynk - prezent gibko - szybko gieltak - wypłata, dzień wypłaty gieltasza - portfel (raczej większy) giskana - konewka gizd - łobuz glaca - łysina glajzy - szyny kolejowe glizda - dżdżownica, godać - mówić godka - mowa gore - pali się "chałupa gore - gibko dzwoń po straż" gorol - nie Ślązak grof - hrabia, pan gruba - kopalnia gryfny - ładny gulik - studzienka kanalizacyjna, kratka ściekowa gumin-szlałch - wąż gumowy np. ogrodowy gyra - noga
|
|||
habić - przywłaszczyć haja - awantura, bójka "jak się haja zacznie to jo biera nogi za pas" hajc - gorąco - pieniądze halać - głaskać "jak jom pohalosz to pryndzy uśnie" halba - półlitrowa butelka wódki "skocz po halba" hanys - Ślązak harynki - śledzie hasi - żwir, także popiół z pieca hasiok - śmietnik hawerfloki - płatki owsiane haziel - ubikacja hołzyntregi - szelki hyc - gorąco "ale dzisio je hyc, durch pija, a mie suszy" hynkiel - uchwyt (np. z siatki) "ciynszki to mom, chyć za jedyn hynkiel, bydzie lekszy"
|
|||
inkszy - inny
|
|||
ja - tak jakla - bluza jedzie - śmierdzi jscać - sikać
|
|||
kabot - marynarka kaj - gdzie, dokąd "kaj idziesz" kamela - wielbłąd kapsa - kieszeń kapuca - kaptur kara - taczka karbinadel - klops z mięsa mielonego karlus - fajny chłopaka karnyć - przejechać się "mosz nowy motor? Dej się karnyć" kesel - wielki garnek do zaprawiania słoików kibel - ubikacja "coć mie możi, chyba dzisio z kibla nie wyleza" - wiadro kidze - kapie, pada deszcze, śnieg kielnia - chochla, duża łyżka do nalewania zupy czy kompotu kieta - łańcuch np. rowerowy "tak byndalowoł, aż mu kieta spadła" - łańcuch na szyję "od tej kiety już mo pukiel jak Quasimodo" kista - skrzynka napoju (przeważnie piwa) kiszka - zsiadłe mleko kito - udo "ciągnie po kitach" klachać - plotkować klachy - plotki klapsznyta - złożona kromka chleba klara - słońce klop - ubikacja kloper - trzepak do dywanów klupać - pukać - uderzyć (kogoś lub w coś) knefel - guzik w ubraniu "knefel ci uleci, prziszyj go za wczasu" - przycisk "naciś tyn knefel" kocher - przenośna kuchenka elektryczna kołki - zapałki koło - rower konkasla - węglarka konsek - kawałek kopaczka - motyka kopruch - komar krałza - słoik "podej mi ta krałza z kompotym" krankol - chorobowe (zwolnienie lekarskie, L4) krepel - pączek (np. z dżemem) kromflek - obcas krupniok - kaszanka kryka - laska kszipopa - rów przydrożny "był tak naprany, że wpod do kszipopy" kuckać - kaszleć kulać - toczyć np. beczkę - wracać, iść kulok - wałek do ciasta - okągły kawałek drewna kuloryba - kalarepa kyjza - ser
|
|||
lałba - ganek - altana w ogrodzie larmo - hałas, głośna muzyka leberka - pasztet leberwoszt - kiełbasa pasztetowa lico - policzek lonty - ubrania lotać - biegać lufl - powietrze luftbiksa - wiatrówka (strzelba) "luftbika mom, dowej pryntko broki" lulać - sikać lulok - penis "zapni bontek bo ci lulok wylezie" lutnyć - udeżyć (kogoś) "gupio godo, jak ty mu nie lutniesz to jo mu lutna"
|
|||
łacny - tani łechtać - łaskotać
|
|||
majzel - przecinak malta - zaprawa murarska mantel - płaszcz maras - błoto marasić - brudzić maszkiecić - jeść coś dobrego miesionczek - księżyc mosz ruła - jesteś bardzo powolny możi - boli brzuch muskla - mięsień (przeważnie biceps)
|
|||
naprany - pijany nazdać - nawymyślać (dot. osoby) nachtop - nocnik nogawica - nogawka nugle - makaron nupel - smoczek nynać - położyć się i wypoczywać
|
|||
oblykać - ubierać odbywać - wykonywać prace w oborze, zagrodzie ojla - siniak pod okiem oński - ubiegłoroczny ożraty - pijany ożyrok - pijak
|
|||
pampoń - właściciel dużego gospodarstwa papla - pucułowata twarz papucie - kapcie piznyć - uderzyć, szturchnąć "jakbyś go nie piznoł to by usnoł" plaskaty - płaski, cienki, spłaszczony podziew - chodź "podziew sam, coś ci pokorza" pryntko - szybko pszać - kochać, lubić "wiysz jak jo ci pszaja, a ty mi pszajesz chociosz trocha?" puc - tynk "wielaś doł za tyn puc?" pucować - tynkować "na wiosna sie biera za pucowani chałupy" - czyścić "pszipolyłach garce i teraz musza pucować" pukiel - plecy - garb pukieltasza - torba szkolna noszona na plecach pulok - penis pultok - indyk putnia - skrzynia, pojemnik pyrlik - bardzo duży młot "trza chłopa do pyrlika, a nie chuderloka"
|
|||
radiski - rzodkiewki rajfeszlus - zamek błyskawiczny rajza - podróż (odległość do pokonania) rewir - zwolnienie lekarskie, chorobowe, L4 rychtować - szykować, przygotowywać rychtyk - na pewno ryczka - niski taboret (przeważnie o prostokątnym drewnianym siedziski) ryma - katar rzigać - wymiotować rzykać - modlić
|
|||
sagi - nagi "skocze jak sagi w poksziwach" sam - tutaj schlastać - zepsuć coś "aleś to schlasoł" seblykać - rozbierać (dot. osoby) "seblycz koszula, knefel ci prziszyja" sebuwać - zdejmować buty "sebuj szczewiki bo mi tu namarasisz" sipi - kropi skurzica - cynamon smarkać - siąkać nos "wysmarkej się, a nie pociągej tak nosym" smarki - wydzielina z nosa smolić - dać spokój smykać - włóczyć się snopel - wisząca wydzielina z nosa - pot. smarkacz, o młodszym wśród towarzystwa spodnioki - kalesony starka - babcia starzik - dziadek strom - drzewo syjmować - zdejmować synek - chłopak syr - twaróg szałot - sałata szczewiki - buty szczyrbary - bezzębny lub ze znacznymi ubytkami w zębach szczyrkać - grzechotać grzechotką, zębami szkloki - landrynki szkrobać - drapać szkuty - włosy szlajfka - wstążka szlałch - wąż np. do prali, ogrodowy, strażacki szlips - krawat szlojder - proca szmanterlok - motyl sznyta - kromka sznytkok - szczypiorek sznupać - szukać - pociągać nosem szpajza - deser kremowy szpil - pojedyncza rozgrywka np. w karty, gra szola - winda w kopalni "jak szola jedzie to aż mi żałądek dźwigo" szolka - kubek porcelanowy "gebis na noc trzymia w szolce" szpyndlik - szpilka szpyrki - skwarki szrank - szafa szrałpsztok - imadło sztachnyć - zaciągnąć się "mosz Marlboro - dej się sztachnyć" sztajgier - sztygar (na kopalni) sztrom - prąd sztrajchować - malować (np. mieszkanie) sztrykować - robić na drutach sztyjc - cały czas, często szupy - skorupki z jaj szusblech - błotnik rowerowy szwarny - ładny, piękny szwong - prędkość szychta - zmiana w pracy
|
|||
ściepa - zrzutka pieniędzy ściepać - zrzucić np. węgiel ślimtać - płakać śmignyć - uderzyć np. batem
|
|||
tasza - torba tomaty - pomidory tyj - herbata tytka - torba papierowa
|
|||
ujec - wujek umazać - zbrudzić umazany - brudny uślimtany - zapłakany uwarzyć - ugotować, przyrządzić obiad
|
|||
wajzer - wskazówka zegarowa wartki - szybki warzyć - gotować waszkorb - kosz na pranie westa - kamizelka wic - dowcip wiela - ile wiepszki - agrest winkiel - kąt, narożnik, zakręt wkurzić - zdenerwować wodzionka - zupa z wody, chleba i przypraw woniać - pachnieć, wąchać woszt - kiełbasa wrazidlaty - osoba wtrącająca się w nieswoje sprawy wrzeszczeć - krzyczeć wrzaszczek - krzyczące dziecko
|
|||
yno - tylko "powiym to yno roz" yntki - skoki do wody (przeważnie na głowę) yntkować - skakać do wody (na głowę)
|
|||
zandale - sandały zaś - znowu zausznice - kolczyki zawrzyć - zamknąć zesel - fotel zic - siodełko np. rewerowe zicherka - agrafka zicherong - bezpiecznik zista - babka (ciasto) zmaścić - zepsuć zmazać - zbrudzić zola - gleba, podłoga - podeszfa zolyty - randka zwyrtać - obracać zymft - musztarda
|
|||
żdżadło - lustro żgać - kłuć, wkładać w coś pręt żymła - bułka
|
|||